Schouwen-Duiveland

Vergeetlijst:

donderdag 17/5 Oud-Heverlee - Ellemeet

Na verschillende valse starts, zijn we dan toch eindelijk weg naar Zeeland. Batterijperikelen zorgden er deze keer voor dat we niet op maandag maar wel drie dagen later, op donderdag zijn vertrokken naar camping https://www.hoevebatenburg.nl/nl/. We doen er een kleine twee uur over om via Antwerpen, Bergen-op-zoom en Goes in het meest noordelijke eiland van Zeeland toe te komen. Fris, maar niet echt koud. We installeren ons op plaats 17 en gaan dan met de fiets op verkenning naar Renesse. Leuk dorpje dat helemaal op toerisme schijnt gericht te zijn. We doen wat inkopen in de plaatselijke supermarkt, de Jumbo, pakken een pintje op het terras van het Wapen van Zeeland en eten thuis lekkere spaghetti met tomaat en look.

vrijdag 18/5 Ellemeet

Bij het ontbijt vernemen we via WhatsApp het verschrikkelijke nieuws: Luc den beenhouwer is dood. We kunnen het haast niet vatten. Gezondheidsproblemen, depressie en eenzaamheid doen hem op zijn 59ste verjaardag uit het leven stappen ...

Camping Ellemeet-Jumbo supermarkt Renesse 31km

Wij gaan fietsen. Van Ellemeet naar Brijdorpe, Brouwershaven, Grevelingenmeer en Renesse. Het Grevelingenmeer is het grootste zoutwatermeer van West-Europa. Vroeger stond het water in directe verbinding met de Noordzee, maar in het kader van de Deltawerken werd de Brouwersdam aangelegd. Hele leuke fietspaden. We zien reigers, allerlei ganzen, een lepelaar, kauwen, gele kwikstaarten, zeilboten, ... de zee. Een frisse iets minder strakke wind dan gisteren: NNW 3-4 beaufort = matig (maar gelukkig heeft Vé de techniek van 'iemand uit de wind zetten' steeds beter onder de knie).

Tegen 12:30, na 31km, vers gebakken broodjes uit de Jumbo met sla en nieuwe vegan charcuterie van de Vegetarische Slager.

Via VRT-Nu kijken we naar 3 afleveringen van Down the road, over de tocht van 6 mensen met het syndroom van Down. Ontroerend en hartverwarmende 'human interest' zoals dat nu heet. De Kevin uit Tienen is nu, ook hier bij ons, een beetje BV.

Je voelt langzamerhand de drukte van het Pinksterweekend: er komen steeds meer mensen toe. Bijna uitsluitend Duitsers en Nederlanders. Voorlopig staan we nog steeds alleen op onze 'patch', op deze overigens zeer rustige, groene camping.

Luc is nooit ver weg.

zaterdag 19/5 Ellemeet

We ontbijten vroeg, om 7:00, met Hollandse rozijnenbollen en koffie. Tegen 9:00 zijn we 'on the road'. Op weg naar Ouwerkerk, naar het museum van de watersnoodramp uit 1953. Van Ellemeet naar Ouwerkerk is het ongeveer 26 km. Onderweg rijden we vnl. langs het water en een heel stuk door een natuurgebied. Overal ganzen, kluten, visdieven, enz. Allemaal volop in broedtijd.

En dan hebben we weeral h...chance! We zien bruinvissen! Zo maar, langs het fietspad (waar we overigens kilometers lang vooral moederziel alleen en gerust zijn). Volgens https://www.np-oosterschelde.nl/doen/bruinvissen-kijken.htm zijn ze regelmatig te zien in de Oosterschelde. "Vanaf een boot maar vooral ook heel goed vanaf de dijk. Dat je ze zomaar vanaf de kant kunt zien is wel heel bijzonder. Wel opletten, ze komen maar heel even boven water. Je ziet alleen een glimp van een stuk rug met een driehoekige vin." Telkens ze boven komen, horen we ze blazen.

In Ouwerkerk, bezoeken we het watersnoodmuseum, opgericht ter nagedachtenis van de ramp die half Zeeland onder water zette en het leven kostte aan een kleine 2000 mensen. Het knappe museum is ondergebracht in de vier caissons die gebruikt werden om het grootste gat in de dijken te dichten (Schouwen-Duiveland, waar wij nu zitten, werd immers het zwaarst getroffen). Het blijken phoenixcaissons te zijn. Indertijd gekocht van de Engelsen die ze nog liggen hadden na de oorlog. Het was nl. oorspronkelijk de bedoeling om naast de kunstmatige haven van Arromanches, er nog ééntje te bouwen in Oostende.* Binnenin krijg je actualiteitfilms uit die periode te zien, (ontroerende) getuigenissen, ... in één zaal zijn zelfs de voor de heropbouw gebruikte werktuigen te zien: o.m. een indrukwekkende bulldozer en kraan. In het cafetaria proeven we de plaatselijke specialiteit: Zeeuwse bolus (een koffiekoek bedekt met bruine suiker zonder - gelukkig - al te veel kaneel). In de shop kopen we De Ramp van Kees Slager, een boek over de oorzaken en gevolgen van de tragedie. Avondlectuur.

*"... voor het sluiten van de diepe stroomgaten zijn grotere gevaartes nodig. Bij Waterstaat denkt men al vlug aan de enorme phoenixcaissons die de geallieerden gebruikten bij de invasie van Normandië in juni 44 om daar kusntmatige havens mee te maken. Er liggen nog acht van die caissons in Engeland en na enig onderhandelen met de Britse admiraliteit lukt het om ze beschikbaar te krijgen voor de operaties in het rampgebied. De gigantische gevaartes van 62 meter lengte en 19 meter breedte worden met sleepboten over de Noordzee naar Zeeland gevaren. Eén ervan gaat verloren in de Oosterschelde, maar de andere worden gebruikt bij het sluiten van de gaten van Kruiningen, Schelphoek en Ouwerkerk. (..)

De twee stroomgaten ten zuiden van Ouwerkerke blijken heel moeilijk te sluiten. Bij het ene gat lukt het, maar in het andere worden de caissons door de zware stroom schots en scheef gedrukt. Het zogenaamde 'brokkengat' ontstaat en bezorgt Rijkswaterstaat zo veel hoofdbrekens dat men tot diep in het stormzeizoen moet blijven vechten om het gat gesloten te krijgen. Pas in de nacht van 6 op 7 november - ruim negen maanden na de ramp - lukt het. Koningin Juliana en minister-president Drees zijn er getuige van dat het laatste caisson om vier minuten voor middernacht wordt geplaatst.

Bijna vijftig jaar later zal in een van de sluitcaissons het Watersnoodmuseum worden geopend." De Ramp, p.443-444

Foto's hierboven: de plaatsing van de caissons in 1953 en het museum in diezelfde caissons nu.

We fietsen terug langs het binnenland. De door de folders geroemde fietscafés die we tegenkomen zijn niet veel zaaks. Eéntje is zelfs nog niet ingericht ... Gevolg: Vé krijgt een hongerklop(je) na 30km (met de heentocht in totaal toch al 50km). Gelukkig hebben we onze havermoutkoeken van de Loving Hut bij. Onderweg komen we in Noordgouwe, met een prachtig dorpspleintje rond de kerk omringd door een slotgracht vol waterlelies. We eindigen opnieuw in Renesse waar het centrum krioelt van de toeristen. In de supermarkt waar het gisteren zo rustig was, kan je nu over de koppen lopen. De terrasjes zitten vol. En tien meter buiten het centrum lijkt het alsof je in een andere wereld komt: geen kat, rustig ... vreemd.

Op de camping nemen we eerst een warme douche en maken we spaghetti met tomatensaus. Alhoewel: deze keer doet het gasfornuis raar ... ! Zo lang er één bekken brandt, geen probleem. Wil je er een tweede aansteken, valt alles uit. Mysterie. Het zoveelste. Enfin, uiteindelijk zijn we blij dat er toch nog altijd 1 bekken werkt. Morgenvroeg dus toch warme koffie ;-).

Ellemeet-Ouwerkerk 25km66 en Ouwerkerk-Ellemeet 41km66 = 67km32

zondag 20/5 Ellemeet

Op om 6:48! Ik denk dat ik één van de eersten ben in het sanitair blok waar Mari, de campingbaas, me een beetje verwonderd 'morgen' zegt terwijl hij de douches verder kuist. Met de fiets naar Renesse. Een groene specht. Een rosse kat. Een koppeltje scholeksters. Hazen spelen in het veld. De zon raakt niet goed door het ochtendgrijs. Renesse lijkt wel verlaten. De paarden in de wei aan de ingang van het dorp kijken me verwonderd aan. Zelfs aan de deur van het politiekantoor hangt een bordje 'gesloten'. De bakkerij gaat pas op om 7:30... In de hoofdstraat zijn gemeentearbeiders druk in de weer om een laag lege plastic bekertjes en andere rommel van de straat te schrapen. Overblijfsels van het Pingsten Fest van gisterenavond. Meeuwen en kauwen eten de laatste koude frieten en kebab brokken. Wanneer de bakkerij eindelijk ;-) open gaat, staan er 2 getatouëerd en gebaarde Duitsers voor mij voor 'zwei kaffee to go'. En verder niks. Ik koop wel vanalles: 6 harde (broodjes), 2 chocoladebroodjes en een luxe roggebrood. Mijn Duitsers zitten buiten met de kartonnen koffie en een lekkere kuch kuch rochel sigaret. Ik daarentegen ga door den frisse, gezonde, iodium-rijke, Hollandsche zeelucht met mijn jachtbuit terug naar mijn duifje en een bakkie warme koffie ;-).

Ik lees verder in De Ramp van Kees Slager en krijg een to-taal ander beeld van de watersnoodramp uit 1953 dan dat wat we gisteren in het museum zagen. Niks Hollandsche Heldenmoed en Stoïcijns Geduld van Koene Hollanders die de Zee trotseren. Geen Luctor et Emergo. Wel rotte dijken, laffe dijkgraven, zatte burgemeesters, gebrekkige communicatie, ongeloof én echte moed van de gewone man in die rampzalige nacht van zaterdag 31 januari op zondag 1 februari 1953. 'Ons' eiland, Schouwen-Duiveland wordt nadien het 'vergeten eiland' genoemd omdat de hulpdiensten hier pas zeer laat - zondagnamiddag - op gang kwamen. Het noordelijke gedeelte, waar Renesse ligt, is het enige dat niet onderliep. Voor de rest was het hele eiland, en zeker de plek waar het huidige museum nu ligt, Ouwerkerk - helemaal geïnundeerd. Ik begrijp iets beter wat bedoeld wordt met gorzen, buitendijken, binnendijken, polders, keersluizen en coupures.

Ondertussen is het prachtig weer. Na de middag gaan we naar het strand. Naar een windvliegershow. Magnifiek. Tijdens onze wandeling langs de zee, zien we in de verte zeehonden liggen op een zandbank.

We eindigen op het terras van het Wapen van Zeeland. 's Avonds puree met balletjes, worteltjes en flageolets!

Ah ja: we hebben hier 'bijgetekend' tot donderdag.

maandag 21/5 Ellemeet

Prachtige dag. Tot 24 graden. Stranddagje. Ik ga eerst 5K lopen tot aan de Brouwersdam op loopschoenen en terug op blote voeten door het water en het zand. Veel aangespoelde kwalletjes*.

*Net ontdekt dat er naast de buienradar ook een kwallenradar bestaat! Leuke site met nuttige tips. En niet zo gek als je veilig wil gaan zwemmen. Al is een kwallen'beet' niet gevaarlijk.

We luieren nog wat op het strand en gaan dan de massa trotseren in de Jumbo supermarkt in Renesse. Dan apero op ons terras. Het is de eerste keer dat we de zonneluifel naar beneden doen. Luie leesnamiddag in de schaduw/zon terwijl veel van onze buren inpakken.

Risotto met asperges en champignons. Even gewerkt aan permanentierooster van de wereldwinkel.

Rond 21:15 korte en hevige (voorspelde) stortbui. Het eigenlijke onweer drijft 'onder' ons voorbij en heeft allicht voor water in Leuven gezorgd.

dinsdag 22/5 Ellemeet

Weer prachtig weer. Geslapen tot 8:30. Ontbijt en dan naar Neeltje Jans. We fietsen eerste naar Burgh-Haamstede waar we een stormlijn kopen voor de WoMo. De man van de campingwinkel geeft ons ook een zeer plausibele uitleg voor het haperende gasvuur: allicht is de ontspanner versleten waardoor er te weinig druk zit op de leiding als je een tweede bekken ('pit' zeggen ze hier) wil aansteken. Conclusie: een nieuwe ontspanner zetten als we thuis komen.

We fietsen door de prachtige Boswachterij Westerschouwen. Je waant je bij momenten in het Zuiden van Frankrijk. We rijden even mis maar een vriendelijk oud koppeltje zet ons terug op de juiste weg. De stormvloedkering op de Oosterschelde is indrukwekkend. We rijden tot op het werkeiland Neeltje Jans, gaan daar in een mosselrestaurant een slaatje met friet eten en keren dan terug via de Plompe Toren. Dat is het laatste overblijfsel van Koudekerke, een verdwenen dorp. Verdwenen of verzwolgen dorpen zijn dorpen die in de loop der jaren zijn prijs gegeven aan de zee. Koudekerke en de omringende dorpen zijn verdwenen in de 16de en de 17de eeuw. Over heel Zeeland zijn er zo een dikke 100 dorpen waarvan men weet dat ze ooit hebben bestaan. Soms zie je langs de fietsweg doorschijnende afbeeldingen die je een idee geven waar ze zich ooit bevonden.

Iets verder komen we aan het observatorium van de Schelphoek, één van de plekken die in 1953 bijzonder hard werd getroffen.

"... op Schelphoek, aan de zuidkust van Schouwen, is het een schip dat de dijkkruin wegslaat. Stroschipper Kees de Pender moet vanuit de stuurhut machteloos toezien hoe het drama zich voltrekt. Nadat havenmeester Kees Verboom en kaaiwerker Piet Hart tegen drie uur ('s nachts, he) uit de weegbrug naar huis zijn gegaan om hun gezin en buren te wekken, komt de zolderbak, waarop een dragline is verankerd*, boven het havenplateau drijven en begint het dijkje dat om het plateau heen ligt, beurs te beuken." De Ramp, p.120

* een zolderbak is een werkschuit, een dragline een grote kraan

"Het grootste stroomgat van het rampgebied is dat bij Schelphoek, waar de zeedijk in drie maanden tijd over een lengte van 520 meter verdwenen is en geulen zijn ontstaan die tot een diepte van meer dan dertig meter zijn uitgeschuurd. Vier keer per etmaal spoelt er 130 miljoen kubieke meter water door dat gat de polder Schouwen in en uit. Het haventje van Schelphoek en directe omgeving moet dan ook prijs gegeven worden aan de zee. er wordt een ringvormige dijk in de polder om het stroomgat heen gelegd en daarin worden in de laatste week van augustus twintig caissons afgezonken. In de avond van 27 augustus kan het sluitcaisson worden geplaatst, waarna het droogmalen van de bijna 9000 hectare grote polder kan beginnen." De Ramp, p.444

We zien het gat dat toen werd geslagen (520m breed en 38m diep) en niet is hersteld (zie foto, de zwarte onderbroken streep op de achtergrond). We staan (weeral) op een phoenixcaisson dat gebruikt werd om verder landinwaarts de nieuwe dijk af te sluiten. Het gebied tussen dijk en gat is nu een natuurreservaat (zie ook verslagje van zaterdag).

Via Serooskerke en Ellemeet (om de stormlijn op de zonnewering te zetten) terug naar Renesse op prospectie naar cadeautjes voor de kids en de chicken/plantsitters.

Pasta met spinazie en zoete rode pepers. Vandaag ong. 45km gefietst.

woensdag 23/5 Ellemeet

8:30: het regent. Niet getreurd, we ontbijten op ons gemakske en wachten af tot het stopt (volgens de buienradar moet dat ergens tussen 10 en 11 gebeuren).

11:00: voilà de regen is gestopt, we gaan naar de markt in Ellemeet. Onderweg vliegen drie kepen een tijdje voor ons uit. Prachtige vogeltjes. Op de markt kopen we de cadeautjes en wat groenten (o.m. het plaatselijke lamsoor), in de Jumbo nog wat nieuwe dingetjes van de vegetarische slager en een nieuw 'lifestyle magazine', V'gan (blijkt achteraf behoorlijk waardeloos).

Laatste apero op het terras van het Wapen van Zeeland: cava, Affligem en olijven. Zonnige namiddag op ons terras. Onze boeken zijn uit: De Ramp van Kees Slager en La chambre noire de Longwood van Kaufman (over Napoleon's verblijf in Longwood, op St Helena).

Taco's met Frijoles refritos, eigen tomatensaus en veganaise, pepers, lamsoor, roquette met een pintje Grolsch (vakmanschap is meesterschap!).

Morgen, back home via de Albert Heijn van Burgh-Haamstede, Veere, Goes, Antwerpen.

In totaal 188km gefietst.

Avondzon in de WoMo op de tonen van Dream baby, dream van Bruce ...